Toekomstgericht bouwen in bestaande structuren: hoe verbouwing en uitbreiding gebouwen nieuw leven inblazen
Voormalige warenhuizen die worden omgebouwd tot kantoorruimte of monumentale gebouwen die worden omgebouwd tot hotels: bouwen in bestaande structuren laat zien hoe bestaande gebouwen kunnen worden gerevitaliseerd door middel van innovatieve verbouwing en moderne uitbreiding en zo niet alleen architectonisch, maar ook duurzaam en economisch potentieel kunnen ontwikkelen. In het interview geeft GEZE-deskundige Sören Eilers tips over wat in acht genomen moet worden bij het bouwen in bestaande structuren en welke voordelen gerichte uitbreidingen en moderniseringen bieden.
Ten eerste, om de terminologie te verduidelijken: wat is het verschil tussen "gebouwrenovaties" en "bouwen in bestaande structuren"?
Gebouwrenovatie en bouwen in bestaande structuren verschillen in hun doelstelling en hun focus: bij de gebouwrenovatie staat de verbetering van de toestand en de functionaliteit van een bestaand gebouw op de voorgrond. Hierbij gaat het vaak om energetische gebouwrenovaties om de efficiëntie en kosteneffectiviteit van een bestaand gebouw te verhogen. Bij het bouwen in bestaande structuren ligt de nadruk op bouwmaatregelen die gebouwen aanpassen aan nieuwe gebruikseisen. Hieronder vallen verbouwingen, toevoegingen of uitbreidingen, om bijvoorbeeld een voormalig kantoorgebouw in een hotel te veranderen. Terwijl de gebouwrenovatie zich dus richt op het behoud en de optimalisatie van de bestaande structuur, is het bouwen in bestaande structuren meer gericht op structurele veranderingen en aanpassingen aan veranderde gebruiksbehoeften.
Welke specifieke uitdagingen doen zich voor bij de verbouwing van een gebouw, bijvoorbeeld bij het verbouwen van een kantoorgebouw tot een hotel?
Wanneer ruimtes of hele gebouwen worden verbouwd, kunnen uitbreidingen de functionele veelzijdigheid van het gebouw vergroten en een efficiënter gebruik van de bestaande gebouwstructuur mogelijk maken. Als bijvoorbeeld een kantoorgebouw wordt veranderd in een hotel, is een aanpassing van de deur- en raamtechniek en de gebouwautomatisering aan het nieuwe gebruik van het gebouw nodig, om te voldoen aan de veranderde eisen aan gebruikersbehoeften. Bovendien moeten bouwvoorschriften zoals barrièrevrijheid en brandveiligheid in acht worden genomen bij verbouwingen van gebouwen.
Kunt u in meer detail uitleggen welke bouwvoorschriften in acht genomen dienen te worden bij het bouwen in bestaande structuren?
Bouwen in bestaande structuren is een interessante uitdaging voor architecten en gebouweigenaren: het analyseren en evalueren van de bestaande structuur wordt gevolgd door haalbaarheidsstudies en conceptontwikkeling, waarbij wettelijke randvoorwaarden zoals bouwvoorschriften en, indien van toepassing, voorwaarden voor monumentenzorg in acht moeten worden genomen. Vooral gebouweigenaren moeten talrijke bouwvoorschriften en specificaties van de barrièrevrijheid naleven. Naast de fundamenteel vereiste specificaties van de DIN 18040 wordt steeds meer parallel aan de operators de ASR V 3a.2 werkplekrichtlijn gevraagd. Deze regelgevingen zorgen niet alleen voor de veiligheid en toegankelijkheid van alle gebruikers, maar regelen ook potentiële juridische gevolgen en aansprakelijkheidsrisico's voor de gebouweigenaren. De naleving van de barrièrevrijheidsspecificaties volgens DIN 18040 is daarom een belangrijk aspect bij veel moderniseringen en uitbreidingen.
Brengen deze bouwvoorschriften en -normen ook uitdagingen met zich mee voor verwerkers, die bijvoorbeeld nieuwe deursystemen achteraf op deuren monteren?
Ja, natuurlijk: verwerkers moeten ervoor zorgen dat de nieuwe deursystemen functioneel en veilig zijn en voldoen aan de voorschriften, terwijl tegelijkertijd de specificaties van het bestaande gebouw worden gerespecteerd. Daarom ondersteunen we verwerkers bij de keuze van deursystemen die compatibel zijn met de bestaande bouwmaterialen en -structuren en die bijvoorbeeld voldoen aan de specificaties voor brandveiligheid of barrièrevrijheid.
Biedt de wettelijk voorgeschreven barrièrevrijheid in openbare gebouwen ook synergie-effecten?
Efficiënt en veilig gebouwautomatiseringssysteem voor GEZE-producten © GEZE GmbH
Vanzelfsprekend, want barrièrevrijheid brengt ook veel andere voordelen met zich mee, zowel voor gebruikers van het gebouw als voor gebouweigenaren: automatische deuren en ramen maken een moeiteloze bediening mogelijk, wat niet alleen voor mensen met beperkte mobiliteit een verhoogd comfort betekent, maar ook voor alle andere gebruikers. Dit maakt het gemakkelijk om door automatische deuren te gaan ook met kinderwagens, bagage of gewoon met volle boodschappentassen.
En geautomatiseerde ramen, die zonder moeite bediend kunnen worden, maken ook het ventileren gemakkelijker. Als de geautomatiseerde ramen bovendien worden geïntegreerd in de gebouwbeheertechniek, kan het ventilatiegedrag en zodoende de binnenluchtkwaliteit en de energie-efficiëntie worden geoptimaliseerd. Door deze maatregelen wordt het gebouw niet alleen inclusiever, maar ook aantrekkelijker voor een bredere gebruikersgroep - en dat verhoogt ook de waarde van een gebouw.
In welke mate kunnen investeringen in moderne deur-, raam- en gebouwentechniek de marktwaarde van een gebouw verhogen?
Een gebouw dat voldoet aan de actuele technische normen en daarbij aan de actuele eisen op het gebied van comfort en veiligheid is veel aantrekkelijker op de vastgoedmarkt. Het spreekt potentiële kopers en huurders meer aan en kan zodoende leiden tot betere huur- of verkoopprijzen.
Wat zijn de concrete voordelen van de uitbreiding van bestaande gebouwen met moderne deur- en raamtechniek?
De uitbreiding van deur- en raamtechniek en gebouwautomatiseringssystemen in bestaande structuren biedt een groot aantal voordelen die verder gaan dan alleen het voldoen aan wettelijke specificaties: ze verhogen de veiligheid en het comfort voor alle gebruikers, dragen bij aan een efficiënt gebruik van het gebouw en een grotere duurzaamheid en verhogen bovendien de waarde van het gebouw. Het is daarom de moeite waard voor architecten en gebouweigenaren om te investeren in innovatieve technologieën en om bestaande gebouwen dienovereenkomstig te moderniseren en aan te passen.
- Een doorslaggevend voordeel van deze moderniseringsmaatregelen is hun modulariteit. De systemen zijn over het algemeen relatief eenvoudig achteraf te monteren - zelfs als er geen voorinstallaties aanwezig waren. Daardoor kunnen bestaande gebouwen geleidelijk worden aangepast aan de laatste stand van de techniek.
- Moderne aandrijftechnieken vereisen niet alleen minder onderhoud, maar bieden ook aanzienlijk meer bedieningscomfort, wat kan leiden tot doorslaggevende verbeteringen, vooral wanneer een ruimte of gebouw wordt verbouwd.
- Een ander belangrijk punt: moderne systemen zijn duurzamer en verminderen zowel de tijd als de kosten van het onderhoud. Ze zorgen verder voor een grotere energie-efficiëntie, wat leidt tot besparingen op de bedrijfskosten op de lange termijn.
Kunt u een voorbeeld geven van hoe het uitbreiden van moderne gebouwentechniek de energie-efficiëntie en daarmee de bedrijfskosten van een gebouw kan verbeteren?
Energiezuinig binnenklimaat door de gecontroleerde natuurlijke ventilatie met behulp van raamaandrijvingen uit de IQ windowdrives-serie.
Door de inbouw van intelligente en geautomatiseerde systemen is het vaak mogelijk om grote besparingen in het energieverbruik te realiseren. Een voorbeeld zijn moderne automatische deuren die warmteverlies voorkomen door efficiënt te openen en te sluiten. Zogenaamde windvangsystemen, waarbij twee automatische deuren achter elkaar zijn geplaatst, zijn ideaal voor entreegebieden. Dit sluizenprincipe houdt de binnentemperatuur stabiel en voorkomt tegelijkertijd dat vuil het gebouw binnendringt. Zo kunnen niet alleen verwarmingskosten verlaagd worden, maar ook de reinigingskosten.
Ook op het gebied van de ramen zijn er veelbelovende mogelijkheden om de efficiëntie te verhogen: raamaandrijvingen met intelligente sensoriek maken een op de behoefte afgestemde en geautomatiseerde ventilatie mogelijk. Zo kunnen de ruimtetemperatuur en luchtkwaliteit optimaal worden geregeld, wat meestal efficiënter is dan handmatig ventileren en ‘s winters de verwarmingskosten verlaagt door geringere warmteverliezen.
Een verdere efficiënte methode om het klimaat in gebouwen te verbeteren en tegelijkertijd energie te besparen, is de automatische nachtkoeling: hier wordt de opgehoopte warmte 's nachts via elektrisch aangestuurde ramen naar buiten geleid – gewoon via natuurlijke drukvervallen en geheel zonder extra energie.
Over het geheel genomen is het duidelijk dat de gerichte uitbreiding van moderne gebouwentechniek een enorm potentieel biedt ter verbetering van de energie-efficiëntie en daarmee voor het verlagen van de bedrijfskosten. Er kunnen al grote effecten worden bereikt met relatief lage investeringskosten. Zo kunnen bestaande gebouwen geschikt worden gemaakt voor de toekomst.
Trefwoord toekomst: welke rol speelt duurzaamheid bij het bouwen in bestaande structuren?
De Kö-Bogen II met Europa’s grootste groene gevel en de schouwburg zijn indrukwekkende landmerken in de binnenstad van Düsseldorf. © Jürgen Biniasch / GEZE GmbH
Sinds de nieuwe energiewet voor gebouwen (GEG), die de energie-eisen voor de nieuwbouw en gebouwrenovatie van gebouwen regelt, spelen duurzaamheid en energie-efficiëntie een centrale rol bij het bouwen in bestaande structuren – alle bestaande gebouwen in de EU moeten immers uiterlijk in 2050 klimaatneutraal zijn, in Duitsland zelfs reeds in 2045. De behoefte aan actie in nieuwe en bestaande gebouwen is dan ook enorm.
Ontdek in onze discussie met deskundigen hoe aan de eisen van de GEG kan worden voldaan met gebouwautomatisering.
Welke speciale eisen stellen de voorschriften voor monumentenzorg aan de modernisering van bestaande gebouwen?
Geplande veranderingen aan een monumentaal gebouw moeten zeer zorgvuldig en uitgebreid worden gemotiveerd. Een voorbeeld is de op de monumentenlijst geplaatste Laiszhalle in Hamburg: hier was het noodzakelijk om de bouwkundige ingrepen in het kader van de modernisering in detail te rechtvaardigen onder het bouwrecht om de goedkeuring van de monumentenautoriteiten te verkrijgen. Hier konden we geautomatiseerde ventilatie en rook- en warmteafvoerinstallaties (SHEVS) met elkaar combineren. Het voorbeeld van de Dom van Magdeburg laat zien dat er creatieve oplossingen mogelijk zijn die monumentenzorg en modernisering met elkaar verzoenen. In plaats van ingewikkelde kabels te leggen, konden we hier een draadloze uitbreiding voor de brandveiligheid installeren. Dat bespaarde aanzienlijk veel tijd en kosten, aangezien er geen ingewikkelde kabels gelegd hoefden te worden naar de voorgeschreven plafonddetectoren.
Zijn er andere voorbeelden van creatieve oplossingsbenaderingen om te voldoen aan de eisen van monumentenzorg bij bestaande gebouwen?
Er zijn vaak speciale oplossingen nodig, vooral bij het bouwen in bestaande structuren. We kunnen bijvoorbeeld deur- en raamsystemen of gebouwentechniek creëren in speciale kleuren of installatiesituaties, om ze perfect aan de historische architectuur aan te passen. Dergelijke speciale oplossingen op maat worden bijvoorbeeld gebruikt in het Gare de Montreux in Zwitserland, dat onder monumentenzorg valt, of in het 4 sterren-hotel en spa Radisson Blu Malo-Les-Baines in Duinkerken, Frankrijk.
De gevoelige omgang met gebouwen onder monumentenzorg vereist daarom een hoge mate van creativiteit en gevoeligheid. Dit is de enige manier om de eisen van monumentonderhoud en modernisering met elkaar te verzoenen en duurzame oplossingen te vinden.
Hoe gaat u te werk om in dezelfde mate voldoen aan de behoeften van de planners, gebouweigenaren en gebruikers van gebouwen?
Daarvoor is een holistische aanpak noodzakelijk. We raden een vroegtijdige en continue dialoog met alle betrokkenen aan. Vanaf het begin af aan proberen we contact te leggen met architecten als algemene managers, gebouwuitrustingsplanners en verdere gespecialiseerde planners. In het ideale geval kunnen alle belanghebbenden worden samengebracht voor gezamenlijke vergaderingen – ook als dat in de praktijk niet altijd eenvoudig te realiseren is. In plaats van alleen maar vragen te stellen, is het belangrijk dat we de relevante bouwrechtelijke en duurzaamheidskwesties duidelijk aanpakken en als vastgestelde doelen in het planningsproces opnemen. Daaronder vallen bijvoorbeeld energienormen, regionale brandveiligheidseisen of specificaties voor de barrièrevrijheid.
Dankzij deze proactieve aanpak kunnen potentiële conflicten reeds van tevoren worden herkend en oplossingen samen worden uitgewerkt. Zo kan er optimaal rekening worden gehouden met de behoeften van alle betrokkenen en kunnen ze worden opgenomen in een samenhangend totaalconcept.
Onze deskundige tip:
BIM (Building Information Modelling) gebruiken voor bouwen in bestaande structuren
Door BIM te gebruiken bij het bouwen in bestaande structuren kunnen architecten, planners en gebouweigenaren profiteren van een geoptimaliseerde planning, efficiëntere bouwprocessen en een soepelere communicatie. Het grote voordeel: gegevens van bestaande structuren worden digitaal geregistreerd en in realtime bijgewerkt, waardoor verouderde of onnauwkeurige plannen worden voorkomen.
Aangezien verschillende specialistische planningsdisciplines zoals architectuur, draagvlakontwerp, bouwdiensten etc. in één model kunnen worden samengebracht en gecoördineerd, kan de BIM-software potentiële conflicten tussen verschillende merken vroegtijdig herkennen en oplossingen voorstellen.
Dit leidt tot een hogere kwaliteit van bouwprojecten, een reductie van de kosten en een duurzamer gebruik van bestaande gebouwen.
MEER OVER BIM
BIM-whitepaper van GEZE
Als u meer wilt weten over gebouwplanning met BIM, download dan onze gratis whitepaper!
